« با اندازه گيري دقيق فشارخون و كنترل آن، عمر طولاني تري داشته باشيد »
«Measure your Blood Pressure Accurately, Control it, Live Longer»
روز جهاني فشارخون
طبق مطالعه بار جهاني بيماري ها، فشارخون بالا خطر مهم مرگ و ناتواني در دنياست. يكي از موانع مهم در كنترل مؤثر فشارخون بالا عدم اطلاع مردم از بالا بودن ميزان فشارخون خودشان است. در حالي كه اقدامات ساده اي براي ادغام ارزيابي معمول فشارخون در ارائه خدمات بهداشتي درماني، مدارس، دانشگاه ها، محل هاي كار، جامعه و نيز تمام جوامع وجود دارد كه مي تواند نقش مهمي در شناسايي و درمان اين بيماري داشته باشد..
اين روز در سرا سر دنيا توسط اتحاديه جهاني فشارخون بالا (World Hypertension League(WHL)) كه يك سازمان بهداشتي است و با حدود 100 انجمن و جامعه مرتبط با فشارخون در سرا سر دنيا همكاري دارد، مطرح شده است. اين روز در ابتدا در 14 ماه مي سال 2005 ميلادي براي گسترش آگاهي در خصوص بيماري فشارخون بالا، راه هاي پيشگيري از آن، شناسايي و كنترل آن پايه گذاري شد. اما از سال 2006 م در روز 17 ماه مي برگزار گرديده است و فرصتي براي تاكيد بر ارتقاء و بهبود پيشگيري و كنترل فشارخون بالا فراهم مي كند و هر ساله موضوع متفاوت بوده و تاكيد بر يك مسئله خاص است. قصد از مطرح كردن اين موضوعات بهداشتي نه تنها افزايش آگاهي از فشارخون بالا بلكه ساير عوامل مرتبط در بروز فشارخون بالا و را ه هاي پيشگيري از آن بوده است. با توجه به اينكه بيماران مبتلا به فشارخون بالا در معرض خطر بيشتري به علت پاندمي بيماري كوويد 19 قرار دارند، بايد طي سال جاري به بيماري فشارخون بالا توجه بيشتري داشت. موضوع روز جهاني فشارخون 2021 "فشارخونتان را به درستي اندازه گيري و آن را كنترل كنيد تا عمر طولاني تري داشته باشيد" است. اين موضوع بر افزايش آگاهي در خصوص فشارخون بالا در تمام جمعيت ها در سراسر دنيا تكيه دارد.
انواع فشارخون بالا
فشارخون بر اساس عوامل ايجاد كننده آن به دو نوع تقسيم مي شود فشارخون بالا ي اوليه و ثانويه:
فشارخون اوليه : فشارخون اوليه شايعتر است گرچه علت آن ناشناخته است. به عنوان فشارخون بالاي اساسي هم ناميده ميشود. اغلب افراد بزرگسال داراي فشارخون بالا در اين گروه قرار مي گيرند. به نظر ميرسد تركيبي از عوامل ژنتيك، رژيم غذايي، شيوه زندگي و سن در بروز اين بيماري نقش داشته باشند. عوامل شيوه زندگي شامل مصرف دخانيات، مصرف الكل، استرس، اضافه وزن، مصرف زياد نمك و كم تحركي است.
فشارخون بالا مي تواند ناشي از عوامل چندگانه باشد از جمله حجم پلاسماي خون و فعاليت هورمون هايي كه حجم و فشار خون را تنظيم مي كنند. هم چنين توسط عوامل محيطي مانند استرس و كم تحركي تحت تاثير قرار مي گيرد.
فشارخون ثانويه: اين نوع فشارخون چند دليل اختصاصي دارد و عارضه يك مشكل ديگر است. اگر فشارخون بالا به علت ساير شرايط يا بيماري ايجاد شود به آن نوع ثانويه مي گويند. علت فشارخون ثانويه آسيب هاي كليوي، فعاليت بيش از حد غدد فوق كليوي، ديابت، فئوكروموسيتوم (سرطان غده آدرنال)، سندروم كوشينگ، اختلال غدد تيروئيد و هيپر تيروئيدي، وقفه تنفسي در خواب، تومور ها، داروهاي تفريحي، ، كواركتاسيون آئورت، شرايط مربوط به بارداري، افزايش بيش از حد لازم يا مصرف غلط دارو، مصرف الكل، مصرف غذاهاي ناسالم و ........... هستند.
فشارخون بالا در ابتدا بدون علامت است اما زماني كه بتدريج منجر به بروز عوارضي يا چندين بيماري مانند بيماري كليوي، بيماري قلبي و ...... شود، اين بيماري علائم دار مي شود كه مربوط به تظاهر عوارض فشارخون بالا است.
عوارض و درمان فشارخون بالا
امروزه در اغلب زندگي هاي پر مشغله افراد براي خودشان وقت نمي گذارند و از استرس و تنش رنج مي برند كه بعدها منجر به مشكلات بيماري فشارخون بالا مي شود. فردي كه از بيماري فشارخون بالا رنج مي برد به سلامت خود آسيب مي رساند و قادر نيست بر روي كارهاي روزانه خود بطور صحيح تمركز كند. افراد در انجام چندين نوع از فعاليت ها بطور همزمان دچار مشكل مي شوند.
شيوه زندگي غلط سبب فشارخون بالا مي شود. فشارخون مي تواند از طريق رژيم غذايي، انجام فعاليت بدني منظم و مديريت استرس هاي قابل پيشگيري، تنظيم شود. طبق راهنماهاي پيشنهاد شده توسط پزشكان افرادي كه از بيماري فشارخون بالا رنج مي برند بايد حداقل 5 روز در هفته و حداقل 150 دقيقه فعاليت بدني متوسط يا 75 دقيقه فعاليت شديد انجام دهند. افراد مثلا مي توانند پياده روي، دويدن آهسته ، دوچرخه سواري يا شنا كنند. در صورت عدم كاهش فشارخون و عدم پاسخ به اصلاح شيوه زندگي، دارو به كاهش فشارخون بالا كمك مي كند.
همانگونه كه ميدانيد اين بيماري ممكن است هيچ علامتي نداشته باشد. اما مي تواند به دستگاه گردش خون( قلب و عروق) و اعضاي داخلي مانند كليه آسيب برساند. هم چنين فشارخون بالا سبب عرق كردن، اضطراب، مشكلات خواب مي شود و در زمان فشارخون بحراني ، فرد ممكن است سردرد و خونريزي از بيني را تجربه كند.
گرچه در فشارخون بالاي شديد علائم سردرد، خواب آلودگي، طپش قلب، تاري ديد، خستگي، سرگيجه، گيجي، احساس زنگ زدن در گوش، تنفس مشكل، ضربان قلب نا منظم نشان داده شده است كه حتي ممكن است منجر به كماء شود.
اين بيماري هم چنين يك بيماري ارثي است كه مي تواند از والدين مبتلا به بيماري فشارخون بالا به ارث برسد. اين بيماري در افراد داراي سابقه ديابت، چاقي، مصرف دخانيات، كم تحركي، مصرف زياد الكل، مصرف داروهاي جلوگيري از بارداري و ....بيشتر شايع است. عوارض افزايش فشارخون شامل آترواسكلروز است كه به معني باريك شدن شريان ها است. فشارخون بالا به مدت طولاني سبب ايجاد آترواسكلروز و تشكيل پلاك در شريان ها و منجر به تنگي عروق مي شود. اين وضعيت مي تواند منجر به نارسايي قلبي، حمله قلبي، آنوريسم(ايجاد يك برآمدگي در ديواره شريان كه مي تواند پاره و سبب خونريزي شديد شود)، نارسايي كليه، سكته مغزي و غيره شود.
چگونه آگاهي از فشارخون بالا را افزايش دهيم؟
طبق نظر اتحاديه جهاني فشارخون، دو جزء مهم براي افزايش آگاهي از بيماري فشارخون بالا وجود دارد:
-اول برپايي برنامه هاي غربالگري همگاني با ظرفيت بالا براي تشخيص فشارخون بالا در افراد در معرض خطر است.
-دوم ترويج اندازه گيري معمول فشارخون توسط كاركنان بهداشتي درماني در تمام مطب ها و مراكز بهداشتي درماني است.
هدف اصلي برگزاري مناسبت اين روز در سال جاري ترويج آگاهي عمومي از فشارخون بالا با تاكيد بر اندازه گيري صحيح فشارخون و تشويق شهروندان كشورها براي پيشگيري و كنترل اين قاتل خاموش است.
به دلايل مختلف در طول روز ميزان فشار خون ممكن است تغيير كند اين دلايل عبارتند از:
ü در طول خواب فشار خون كاهش مي‌يابد.
ü فعاليت فكري توام با اضطراب و فعاليت هاي جسمي در فشار خون موثر هستند.
ü در طول شب فشار خون در افراد سالخورده و بيماران مبتلا به ديابت كمتر است.
ü مصرف سيگار در دراز مدت، باعث افزايش فشار خون ميشود.
ü كم‌خوابي، فشار خون را افزايش مي‌دهد.
علت‌هاي ايجاد فشار خون بالا عبارتند از :
ü ارث: در صورت ابتلاي يكي از اعضاي خانواده به فشار خون بالا، احتمال ابتلاي ساير اعضاي خانواده زياد است.
ü سن: با افزايش سن احتمال بروز فشار خون بالا بيشتر ميشود.
ü چاقي: افرادي كه وزن بالاتر از حد طبيعي دارند، شانس بيشتري براي ابتلا به فشار خون بالا دارند.
ü فعاليت بدني كم
ü مصرف الكل
ü مصرف زياد نمك
ü قرص‌هاي ضدبارداريهاي خوراكي: بانواني كه از قرص ضدبارداري خوراكي استفاده ميكنند، احتمال بيشتري براي ابتلا به فشار خون بالا دارند مخصوصاً اگر همزمان سيگار بكشند.
ü جنس: تا سن 45 سالگي، فشار خون بالا در مردان شايعتر است. در 45 تا 54 سالگي خطر در دو جنس برابر است. بعد از 54 سالگي، خطر ابتلا به فشار خون بالا در زنان بيشتر ميشود.
ü ابتلا به بيماري‌هاي ديابت، بيماري مزمن كليه، تيروئيد، غدد فوقكليه يا چربي خون بالا، احتمال بروز فشار خون بالا را بيشتر ميكند.
در برخي موارد فشار خون با علائم زير همراه است:
ü سردرد
ü تاري ديد
ü درد قفسه سينه
ü ادرار كردن بيش از يك‌بار در طول شب
در صورت وجود علائم زير در فرد مبتلا به فشار خون بالا، بايد بلافاصله به پزشك مراجعه كرد:
ü درد يا فشار (يا هر دو) روي قفسه سينه،
ü احساس سنكوپ و افتادن،
ü تنگي نفس،
ü احساس ناراحتي روي معده (زير جناغ)
ü تعريق سرد
ü علايم حملهي مغزي: ضعف ناگهاني يا بيحسي صورت، بازو يا پا در يك طرف بدن؛ كاهش ناگهاني بينايي مخصوصاً در يك چشم؛ به سختي صحبت كردن يا تكلم نامفهوم، سردردهاي ناگهاني و شديد؛ سبكي سر؛ ناتواني در حفظ تعادل و افتادن ناگهاني
ü علائم كليوي مانند درد در پايين كمر، ورم كردن دست و پا، افزايش دفعات ادرار، سوزش و ناراحتي هنگام ادرار كردن و وجود خون در ادرار.
ü اگر ميزان فشار خون بالاتر از 110/180 ميلي متر جيوه باشد بايد هر چه سريعتر به پزشك مراجعه كرد.
اقدامات زير براي براي كنترل فشار خون بالا ضروري است:
ü مراجعه منظم به پزشك
ü مصرف دارو به‌طور منظم
ü رعايت رژيم غذايي مناسب (كم نمك و كم چرب و افزايش مصرف حبوبات، ميوه و سبزي)
ü داشتن فعاليت بدني منظم
ü عدم مصرف سيگار و الكل
ü كنترل وزن
ü مصرف ميوه و سبزيجات: در ميوه‌ها و سبزيجات وجود ماده اي به‌نام پتاسيم موجب كاهش فشار خون مي شود
براي اندازه گيري صحيح فشار خون رعايت نكات زير ضروري است:
ü نيم ساعت قبل از اندازه گيري فشار خون، سيگار يا چاي و يا قهوه استفاده نشود. و فعاليت شديدي انجام نشده باشد.
ü بهتر است اندازه گيري فشار خون از دست راست و در وضعيت نشسته روي صندلي و با تكيه گاه مناسب انجام شود.
ü زير دستي كه قرار است فشارخون اندازه گيري شود، داراي تكيه گاه باشد(روي ميز) و بطور افقي هم سطح با قلب قرار گيرد.
ü زانوها در حال آويزان قرار نگيرند و زير پا تكيه گاه داشته باشد.
ü يك خطاي مهم در اندازه گيري فشارخون استفاده از بازوبند نامتناسب است.بايد از دستگاه فشارسنج داراي بازوبند متناسب با دور بازو، استفاده شود. پهناي بازوبند(كيسه هواي داخل بازوبند) دستگاه فشارخون بايد دو سوم طول بازو از سرشانه تا آرنج(80 درصد طول بازو) و طول كيسه هواي داخل بازوبند 40 درصد دور بازو را بپوشاند. بنابراين دستگاهي كه براي اندازه گيري فشارخون در افراد چاق استفاده ميشود، بايد داراي بازوبند با اندازه بزرگتر از دستگاه بزرگسالان باشد.
ورود کاربران
